Kızların Karşılıklı Etkileşimlerinde Güç Asimetrisinin İnşası

Marjorie Harness Goodwin

Goodwin Harness, M. (2002). Building power asymmetries in girls’ interaction. Discourse and                                                            Society, 13 (6), 715-730.

Çeviri: Göklem Tekdemir Yurtdaş

Özet

Bu çalışma, Güney Kaliforniya’daki bir ilkokulda üç yıl süren etnografik araştırmalara (ve 60 saatin üzerinde video kaydı etkileşimlerine) dayalı olarak, çok kültürlü bir akran grubun  içindeki kadınlar arasında, sürekli olan asimetrik ilişkilerin an be an nasıl inşa edildiğini araştırmaktadır. Karşıtlık formlarına dayalı olarak kurulan güç, zorbalık ve reddetme ilişkilerinin kız gruplarında hem nasıl etkileşimsel olarak inşa edildiğini hem de nasıl mütalaa edildiğini araştırarak kızların hemcinsleriyle yalnızca işbirliğine dayalı ya da nazik bir biçimde gerçekleştirilen etkileşimsel pratiklere odaklanan konuşmalarının beyanının ne kadar genellenebilir olabileceğini sorguladım. 

Kızların hemcinsleriyle oyun ve öğle yemeği esnasında doğal olarak gerçekleşen konuşmalarındaki güç asimetrisinin nasıl inşa edildiğine dair pratikleri analiz ederken hem etnografik temelli gözlemleri hem de konuşma analizinin metodolojisini kullandım. 

Anahtar Kelimeler: Zorbalık, çocukların sosyal organizasyonu, konuşma analizi, münakaşa, cinsiyet ve dil, akran sosyalizasyonu, akran zorbalığı.

Giriş

30 yılı aşkın bir süredir feminist konuşma analistlerinin çalışmaları etkileşimlerdeki güç asimetrileri ve gelişmekte olan siyasi açılımlar ile ilgilenmektedir. Örneğin, dil ve cinsiyet çalışmaları kadın-erkek etkileşimlerinde hâkimiyet ilişkilerini (de Francisco, 1998; Fishman, 1978; West, 1979) ve karşı cins etkileşimlerinde ataerkilliğin an be an nasıl oluşturulduğunu ortaya koymuştur (Davis, 1988). Buna karşılık şimdiye kadar çok az çalışma kadınlar arasındaki karşılıklı etkileşimlerde iktidar ilişkilerinin nasıl meydana getirildiğini incelemiştir. Muhtemelen, kadın etkileşimi ile “farklılıklar” teorisyenlerinin¹ dayanışmacı etkileşimleri arasında süregelen dualistik bağlantılar sebebiyle, biz iktidar ilişkilerini, sadece erkekler arası ya da kadın-erkek arasındaki etkileşimlerle bağlantılandırmaya yöneldik².

Beyaz orta sınıf katılımcılara dayanan kadınlar arası etkileşimin birçok modeli, erkek konuşmacıların rekabetçi bir konuşma şekli içinde sosyalize olurken kadınların oldukça iş birliğine dayalı bir konuşma şekli içinde sosyalize olduğunu ortaya koyar (Coates, 1994: 72). Maltz ve Borker (1982), kızlar ve erkeklerin deneyimlerindeki cinsiyet ayrılığının, sadece kendi dünyalarında odaklanmış oldukları aktiviteler konusunda değil alternatif konuşma tarzlarında da farklılaşmalar ile sonuçlanmakta olduğunu ifade ederler; kızların ortak konuşmaları erkeklerin rekabetçi konuşmalarına zıt düşmektedir. Kızlar ilişkisel yakınlığa değer biçmeyi öğrenmekte ve ilişkiyi tehdit edici tarzda eleştiri yapmaktan kaçınmaktadırlar. Maltz ve Borker’ın argümanları Mulac ve arkadaşlarının (2001)‘erkeklerin’ konuşmalarının ilişkisel olarak doğrudan, az ve öz ve etkili olduğunu, buna karşılık kadınların tarzlarının ise dolaylı, ayrıntılı ve afektif  olduğunu bulgulayan psikolojik deneyinde güncellenmiştir (2001: 128). Barnes ve Vangelisti (1995: 354) kadınların konuşmalarındaki yumuşatmanın (mitigation) kadınların ‘bağlılık, karşıtlık ve ötekileri korumak için çaba sarf etme’ kaygılarını ifade etmekte olduğunu tartışmaktadırlar. Benzer olarak, Tannen’a göre  (1998: 436) kadınlar erkeklerden daha dolaylı bir biçimde kendilerini ifade etmekte, tartışmalarda fikir birliğine ulaşmayı tercih etmektedirler, çünkü bu, “kadınların iktidarlarını gözler önüne sermektense” göstermeyi tercih ettikleri bir dayanışma gösterisine olanak vermektedir. 

Bu makalede hemcins-kadın etkileşimlerinde asimetrik iktidar ilişkilerinin nasıl yeniden inşa edildiğini şunlara bakarak inceledim: (i) sosyal açıdan dayatmacı olarak değerlendirilen hamlelerin başlatılması (yani, diğerinin üzerinde kendini konumlandırma girişimi), (ii) itibarı tehdit edici olarak formüle edilmiş hamleler olan bitişiklik çiftlerinin ilk çift parçalarına karşılık olarak yapılan hamleler ve (iii) sosyal açıdan dayatmacı nitelikteki hamlelere ilişkin açıklamalar. İktidar ilişkilerinin hem etkileşimsel olarak nasıl inşa edildiğini hem de kız gruplarında nasıl mütalaa edildiğini ortaya koyarak kızların hemcinsleriyle olan işbirliğine çağıran (Coates, 1994, 1997; Maltz ve Borker, 1982) ya da nezaket kurallarına uyan (Holmes, 1995) etkileşimsel pratiklere odaklanan yaklaşımların genellenebilirliğini sorgulamayı hedeflemekteyim. Aynı zamanda kadınlarda ‘ilişkisel saldırganlık’ çalışmalarına katkıda bulunmak istedim (Crick ve Grotpeter, 1995). Psikologlar (örneğin Bjorkqvist ve ark., 1992; Crick ve Grotpeter, 1995; Juvonen ve ark., 2001) içsel psikolojik durumların tahlili için genellikle saldırganlık çeşitlerini çalışmak amacıyla soru formu ve anket kullanmışlardır. Zorbalık veya dışlamanın nasıl gerçekleştirildiğini gösteren gerçek ifade biçimlerini inceleyerek, kızların etkileşim süreçleriyle tasvir ettikleri asimetrik iktidar ilişkilerini incelemek istedim. 

Yöntem ve Alan Çalışması

İnsanların konuşmalarında an be an birbirlerine karşı nasıl konumlandıklarını ortaya koymak konusunda konuşma analizi (KA) güçlü bir metodoloji oluşturur. Etkileşim içindeki ardışık olay dizilerinin organizasyonunu (Sacks et al., 1974) ve aynı zamanda  konuşma içinde katılımcıların sunduğu, konuşmaya yönelik duygusal yönelimleri (Goodwin and Goodwin, 2000) incelerken, katılımcıların bir önceki eylemin anlamlılığını birbirlerine nasıl gösterdiklerini inceleyebiliriz. Etkileşimin müzakere edildiği güncel örnekleri inceleyerek bir sosyal grubun sosyal organizasyonunun inşa edildiği süreçleri ortaya koyabilir ve umarız ki dil ve cinsiyet literatürünün içine işlemiş olan cinsiyet rolleri hakkındaki süregelen mutlak genellemelerden sakınabiliriz. (Bergvall ve ark., 1996; Freed, 1995). 

Kültürel feministlerden oldukça farklı bir bakış açısıyla sunduğu son dönemlerdeki bir makalesiyle Schegloff (1997: 182), Sacks’ınkiyle  (1984) paralel giden bir argümanla şunu ileri sürer, kadın ve erkek gibi sosyal kategoriler analist tarafından inceleme altındaki materyallere empoze edilmemelidir, incelememiz gereken “etkileşimin bağlamsal özelliklerine ilişkin “konuşmacıların…yönelimlerini gösteren ve bu yönelimlere sebep olan eylem biçimleridir” ve bu yönelim biçimleri kimlik özelliklerine de işaret eder. Schegloff (1997: 166)’un argümanlarıyla uyan bir biçimde, Stokoe (2000: 556) ve Kitzinger (2000: 170) belli veri örüntülerini eleştirmeksizin cinsiyete bağlamak veya önceden bir kategori kümesini varsaymak yerine, verilerde gözlemlenebilir olan katılımcıların kendi anlamları, yorumları ve anlama biçimleri ile meşgul olmaya ihtiyaç duymaktayız. Örneğin Hopper & LeBaron (1998) ve Stokoe (2000: 558–9), konuşmaye dayalı etkileşimlerde cinsiyet kategorizasyonunun nasıl açık hale getirildiğini incelemişlerdir. Kitzinger (2000: 188)’ın “açığa çıkmak” (‘doing coming out’) isimli çalışmasında kadınları, etkin aktörler ve ‘sadece hetero-ataerkil yapıların kurbanları yerine sosyal dünyadaki katılımcılar’ olarak incelemiştir. 

McHoul (1998: 230) KA’nın güç dinamikleriyle ilgilenen araştırmacılar için önemli olan konulara değinebileceğinden bahsetmektedir, aslında araştırmacıların gücün belli sosyal rollerin doğasındaki bir özellik olduğunu varsaymak yerine gerçek güncel konuşmalardaki eşitsizliklerin yerlerini belirlemeleri gerekir. Asimetrilerin karşılıklı etkileşimlerde nasıl inşa edildiğini araştırmak için konuşmaya dayalı sosyal organizasyonların en temel formlarından birinin üzerinden kurulan ardışık olay dizilerinin organizasyonlarını inceledim: bitişiklik çiftleri (Schegloff ve Sacks, 1973): iki sözce, bitişik yerleştirilen, farklı konuşmacılar tarafından ortaya konan parçaların göreceli sıralamasıdır. Katılımcılar önceki eylemlerinin analizini,  araştırmacılar kendi kategorilerine başvurmasına gerek kalmadan birbirlerine karşı ortaya koyarlar. 

Çocukların sosyal organizasyonlarının tamamlanmasında, yönerge/tepki dizisi çocukların oyunlarını bir başkasıyla organize ettikleri birincil yolu oluşturur. Yönergeler son derece hafifletilmiş ya da ağırlaştırılmış yollarla biçimlendirilebilir (Labov and Fanshel, 1977). Yetişkin konuşmalarıyla ilgili tartışmalarında, Labov ve Fanshell (1977: 84), ‘tüm söylem tartışmalarında analistlerin öznenin karşısındaki kişiyi kırma olasılığını bertaraf etme amacıyla ifadelerini yumuşatma ya da ılımlı hale getirmeye dair arzusunu göz önünde bulundurmak durumunda olduğunu’ iddia ederler.  

Goodwin (1990: 75–108) çocukların oyunlarında simetrik ve asimetrik ilişkileri nasıl inşa ettiklerini incelemiştir. Afrikalı-Amerikalı yaşları 9-14 olan, işçi sınıfından gelen erkek çocuklar, belirli kalıpların bariz olduğu bir görevle, sapan yapımı ile meşgul edilmişlerdir. Erkekler grubu içinde, kendilerini ötekilerin üzerinde konumlandıran katılımcıların sıra alışları yumuşatılmış eylemlerle inşa edilmemektedir. Bunun yerine açık biçimde emir verici ifadeleri, kötüleyici hitap terimlerini, hakaretleri, grubun gereksinimlerinden ziyade konuşmacının keyfi ihtiyaçları arzularını gösteren beyanları ve konuşmacıların tüm kontrolü elinde tuttuğunu ortaya koyan açıklamaları kullanmaktadırlar. Kendilerini lider olarak konumlandıran çocuklar, başkalarından dolaylı talepler gelse de yönergelerini doğrudan emirler olarak ifade etmektedir. Ötekilerin kendisine itaat etmesini beklerken ve itaat etmelerini sağlamışken, onların tekliflerini ve ricalarını dikkate almamıştır. Son olarak, iktidardaki erkekler, diğerlerinin sıra alanını izinsiz olarak gasp etmişlerdir. Diğerlerine yönelik emir ve tepkileri, oyunun nasıl oynanabileceği ile ilgili farklı seçeneklere dair karar verme hakkının kimde olduğunu onaylamış ve tekrar sergilemiştir. 

Güney Kaliforniya ilkokulundaki karışık etnik kökenden gelen dördüncü sınıf bir grup kız ve erkek arasında karşı cinslerin ip atlama eylemlerinin analizinde, Goodwin (2001) benzer asimetri paternleri bulmuştur. İp atlama döngüsünün başında, kızlar daha uzman oyunculardır. Kızlar yönergeleri sunmuş ve erkeklerin nasıl oynanacağına dair taleplerini, oyundaki kendi kontrollerini gösterecek şekilde yanıtlamıştır, örneğin, oynama isteklerini reddederken, erkeklerin dışarıda bırakılmalarıyla ilgili keyfi nedenleri içeren açıklamalar sunmuşlardır. Kızlar, erkekler oynayıp oynayamayacaklarını sordukları zaman temel kuralların ne olduğunu anlatmışlardır. Kızlar, erkekler onlarla oynamak istiyorlarsa, belli adımları atmaları gerektiğine dair hiçbir yumuşak ifade kullanmamıştır. Kurallar kızlar tarafından erkeklere adeta emirmişçesine hatırlatıldığında gelişen asimetrik güç durumu, onların bağlayıcı doğalarını dile getiren birçok kız tarafından görmezden gelinmiştir. Ancak, erkekler bir aylık zaman içerisinde daha yetkin olduklarında ve artık kızlara karşı saygılı ve itaatkâr bir konumda olmalarına gerek olmadığında, konuşmalarındaki sosyal kimlikler inşa etmek için başvurdukları eylem biçimleri kızlarınkilere daha benzer hale gelmiştir. Cinsiyete bağlı olmak yerine, dil kullanım özellikleri belirli bir bağlamda kişinin elde ettiği pozisyonla yakından ilgilidir.³

Bu makalede ortaya konulan çalışma, zaman içerisinde daimi olan asimetrik ilişkilerin an be an etkileşimde nasıl inşa edildiğidir. Güney Kaliforniya’daki bir ilkokulda yapılan üç yıllık bir araştırmanın ürünüdür. 30 çocuğun arasından ders aralarında ve sınıflarda 6. sınıf öğrencilerinin içinde üçlü olan grupları gözlemledim. Bir zaman noktasındaki konuşmanın ardışık sosyal süreçlerden nasıl etkilendiği gibi çocukların aktivitelerindeki belli derinlikteki çekilme ve kabarmaları anlamak için, farklı etnik kökenden gelen çekirdek bir grup kıza ve onlarla etkileşim halinde olan sınıf arkadaşlarına odaklandım. Bu kızlar düzenli olarak birlikte öğle yemeği yiyip oyun oynamaktaydılar. Bu grubu üç yıllık bir süre içerisinde onlar dördüncü sınıftan altıncı sınıfa geçene dek gözlemledim, onların diğerleriyle etkileşimlerinin ses ve video kayıtları; 60 saat video ve 20 saat ses kayıtları çalışmanın gövdesini oluşturuyordu. Grubun bileşimi bir bakıma akıcıydı, herhangi bir günde kimin öğle yemeği için uygun olduğuna bağlıydı. Dördüncü sınıf boyunca grupta iki tane Japon-Amerikan orta sınıflı kız, iki Kafkasyalı kız, bir orta sınıflı kız ve bir işçi sınıfından kız, bir Afrikalı-Amerikan orta sınıftan kız, ve bir beşinci sınıf öğrencisi olan orta sınıftan Güney Amerikan kız bulunmaktaydı. Birçok kız okula anaokulundan beri devam etmekteydi ve okuldaki en popüler kızlar oldukları düşünülüyordu. 

Yaşam dünyasında belli bir grubun etnografik temelli çalışmaların doğal olarak ortaya çıkan etkileşimleri, o grubun sosyal organizasyonun muhtelif şekillerdeki yayılımını incelememize olanak verir. (Goodwin, 1990, 2001; Kyratzis, 2002; Ochs, 1992). Kadınların konuşmaları hakkındaki stereotipler, birçok farklı nitelikteki etkileşimlerdeki konuşmalar incelendiğinde ortadan kalkar. Sosyal kimliği inşa ederken o anın getirdiği olaylara uygun olarak bir eylemden diğerine hareket ettikçe (Goodwin, 1988) veya belirli bir görevde daha yetenekli hale gelince aynı bireyler farklı bir şekilde konuşurlar. (Goodwin, 2001). Dördüncü sınıfların çekirdek grubu arasında işbirliğine dayalı etkileşim çeşitlerinin konuşmanın sosyal organizasyonunda sadece oyunun orkestrasyonunda veya öğle yemeğinde gözlemlenebilir olmadığını; ayrıca, rekabetçi ve dışlayıcı biçimlerinin de olduğunu gözlemledim.

Küçük ve Büyük Kızlardaki Güç Asimetrisi

Daha önce yapılan çalışmalar konuşma analizinde anlaşmaya dayalı tercih organizasyonuyla ilgilidir, temelde nasıl sosyal olduklarını göstermektedir. (Silverman, 1998: 160). Konuşma analistleri nazik yetişkin sohbetlerinde karşıtlığın bir sıra alışta ya da sıra çaprazlaşmasında bir eylemin ertelenmesi gibi; ya da bir eylemin, yumuşatmanın  ya da açıklamanın yeterliliği ya da bağlanması gibi pratikler üzerinden işaretlenmiş, tercih edilmeyen bir eylem olduğunu bulgulamışlardır (Pomerantz, 1984; Sacks, 1987). 

Philedelphia’daki Maple Sokağı’ndan Afro-Amerikalı işçi sınıfından çocukların konuşmalarında daha tipik olarak bir anlaşmadan ziyade anlaşmazlığın tercihini gösteren bazı formlar fark edilebilir bir biçimde yoktur (Goodwin, 1990). Muhalif tartışmalar içinden çocukların ‘karakter yarışmaları’nın minyatür versiyonlarını yaratmaları, onlara anın sosyal organizasyonunu yeniden düzenlemeleri için imkan verir (Goffman,1967: 254). 

Çalışmadaki çok kültürlü güney Kaliforniya grubunda küçük ve büyük kızlar arasındaki karşılıklı etkileşimlerde benzer örüntüler gözlemlenmiştir. Dördüncü sınıf kızlarına altıncı sınıf kızları tarafından sıkça sataşılmıştır. Altıncı sınıflar, dördüncü sınıf kızlarının düzenlediği ip oyununun ortasına sormaksızın atlamakta kendilerini özgür hissetmişlerdir. Öğle yemeğinde, dördüncü sınıf kızlarına isimleriyle seslenerek sık sık alay etmişler ve kendi yaş gruplarından arkadaşlarıyla “o sana bunu dedi, şu sana şunu dedi” tartışmalarıyla ortalığı karıştırmak istemişlerdir. Yaşça büyük bir kız tarafından yapılan iktidar hamlelerinin ve daha küçük kızlar tarafından buna yönelik karşı argüman hamlelerinin dikkate değer bir örneği detaylı bir biçimde görülecektir. 

Altıncı sınıflardan bir kız olan Dionne, sadece oyun ve yemek aralarında kendisinden yaşça küçük kızlara saldırmakla kalmamış, ayrıca bu dördüncü sınıf kızlarının yemek kutularındaki yiyeceklere el koyma girişiminde bulunmuştur. Bir sonraki sıra alışta, Dionne’nin girişimlerini, bir güç pozisyonuna kendini yerleştirmesini ve genç kızların buna yanıt olan hamlelerini görebiliriz. Dördüncü sınıftaki kızlar Dionne’nin fark edilir bir biçimde yayılımcı yorumlarına ve bölgesel müdahalelerine aykırı olarak davrandılar. 

      (1) ((Dionne öğle yemeği için oturan bir grup dördüncü sınıf kızın yanına yaklaşır. Grubun diğer üyesinin nerde olduğunu sorar.))

1 Dionne:       Aretha nerde?

2 Janis:           O-

3 Lonnie:        Sanat odasında.

                         [

4 Janis:           Sa-

5 Janis:           nat odasında.

6 Lisa:            Neden:.

                       [

7 Dionne:       Benimle konuşma Janis.

8 Dionne:       Öğle yemeğinde ne olduğuna bakabilir miyim? 

9                     (0.6) ((Lisa’nın yemek çantasının içine elini uzatır))

10 Lisa:             °hı hı.°

11 Dionne:      Oh tan:rım.

12                     Bunu alabilir miyim? ((Lisa’dan bir şişe alır))

                                     [

13 Sarah:          ((Danışıklı bir biçimde Janis’e doğru dudak kıvırır))

14 Lisa:            Hayır.((şişeyi geri alır))

15 Dionne:       Kötü kokuyorsun.

16 Dionne:        Tamam.= Senin öğle yemeğinde ne var

17                     ((Lonnie’nin boş yemek kutusuna bakar))

18 Sarah:            Dionne sen koskoca bir canavarın tekisin.

19 Dionne:         Bizi gördün mü-

20                       dün gece süt reklamında?

21                                    (1.5)

22 Dionne:         Televizyon izler misin?

                                       [

23 Sarah:            ((gözleri yere bakar))

24                       Evet, izlerim. ((gözlerini diker))

25                       °Fakat süt reklamı için açık bırakamadım.°

26 Dionne          °Afedersin Sarah.° ((ellerini dizinin üzerine koyarak eğilir))

27 Sarah:            °Hıh° ((başını hafifçe aşağı yukarı sallar)) Şimdi git!

28                       ((kolunu uzatır, oyun alanının başka bir tarafına işaret eder))

29 Sherry:            eh heh heh heh!

                             [

30 Lisa:                hnh hnh hnh hnh!

31 Janis:              Geri dön geldiğin- ((avcunun içi Dionne’ye doğru açılır))

32 Janis:             ((Sarah’nın ))

33 Dionne:           KAPA ÇENENİ JANIS.

                                                                    [

34 Janis:             (°orda°.)

35 Dionne:          Seninle konuşmayı sevmiyorum artık.

36 Sarah:             Ehem ((boğazını temizler))

                                        [

37 Janis:              (° °)

38 Dionne:          Bana geçen sefer söylediğin şeyden sonra-

39                        dün-

40                        geçen hafta.

                            [

41 Sarah:             EHEM! ((ayağa kalkar, Dionne’nin yüzüne bakar, adeta bir

42                        engelmişçesine kollarıyla ona set çeker))

43 Dionne:          Sarah, ((ayağa kalkar, avcunun içiyle kolunu yukarı uzatır))

44                        [eh heh heh heh

45 Sherry:           [eh heh heh!

46 Dionne:         Ve buradaki hiç kimsenin güzel bir öğle yemeği yok. ((elleri kalçalarının 

                           üstünde))

                           [

47 Lonnie:            ((Sarah’nın hareketini taklit ederek ayağa kalkar ))

48 Dionne:           Ve Aretha nerde.

İktidar, Dionne’nin fiziksel olarak davetsiz bir biçimde kızların alanına girmesiyle, yiyeceklerini almaya kalkışmasıyla, kişilere yönelik hakaretler etmesiyle (1. 15) ve yemek için reddedildiğinde kendi konumunu işaretleyen konu değişimlerini ortaya koymasıyla (II. 19-20) gözlemlenebilir. Kızlar bu eylemlere nahoş birkaç yoldan muamele ederler: (i) 1.18’de Dionne’a olumsuz bir kişilik tanımlaması ile hitap ederler (Goodwin, 1990: 84–85), (ii) onunla açık zorunluluklarla (ll. 27, 31–32), emirin en tehdit edici bir biçimiyle (Brown ve Levinson, 1978; Ervin-Tripp, 1976; Goodwin, 1990)  ve onun hareketlerine cevap olarak verdikleri karşıtlığı ifade eden yüz ifadeleriyle konuşurlar – ona gitmesini söylerler. 

Genellikle, biri etkileşimi başlattığı zaman selamlaşmada bir çift, bir ‘destekleyici değişim’ şekli meydana getirir (Goffman, 1971). Buna karşılık, alternatif olarak, Sacks’ın ortaya koyduğu gibi (1995b: 159), ‘selamlaşma sırasında biri taktikleri, örneğin kontrolü mümkün olduğunca kadar düşünebilir, kim “ilk konuyu” ortaya koyma şansına sahip olursa.’ Dionne başlangıçta kızlara yaklaştığı zaman etkileşime herhangi bir geleneksel yolla girmekten kaçınır; etkileşime ‘ Aretha nerede?’ ile başlar. Dionne oldukça sataşmacı bir soru formu kullanır, grup üyelerinin biri hakkında bilgi almak istemekten ziyade emreder. Hatta niçin bu bilgiyi almak istediğini hakkında herhangi bir temin de sunmaz.  

Farklılaşan yanıtlar devam eder. Kızların ikisi Dionne’nin sorusuna, biri diğerinin üzerine binerek, aceleyle cevap verir  (ll. 3–4), oysa Lisa, tek başına diğerlerinin tartışmacı adetlerine meydan okuyan kız, Dionne’nin sorusuna kendi sorusuyla yanıt verir ‘Neden:.’. Bir soruya cevap vermek soru/cevap bitişiklik çiftlerinde olası bir yoldur, Oysa bir diğeri ise ekleme bitişikliğindeki soruyu takip eden kabuldür (Schegloff, 1972). Araya eklenen sorular, sorulan soruyu, ele alınmadan önce daha fazla bilgi gerektiren bir şey olarak ele alırlar. Lisa, grubu ilk gösteren sorunun açıklama gerektiren soru gibi görünmesini konusunda açıklık sağlamıştır. 

Bir sonraki soru dizisi ve hamleler de karşıt bir şekilde inşa edilmiştir. Lisa’nın ‘Nede::n’iyle çakışarak, Dionne Lisa’ya “Öğle yemeğinde ne olduğuna bakabilir miyim?”diye sorar ve Lisa’nın yemek çantasına doğru eğilir (II. 8-9). Şu barizdir ki soru basit bir bilgi alma ricasından daha fazlasına erişmeye eşlik etmektedir. Burada açık olarak görülen eylem başkasının ‘öz topraklarına’ sokulmaktır (Goffman, 1971: 28–61). Dionne’un yayılımcı eylemine Lisa’nın yanıtı fısıltıyla söylenen bir ‘°hı hı.°’dır (l. 10).  Buna karşılık Dionne Lisa’nın şişesini ‘Bunu alabilir miyim?’ diyerek aldığı zaman Lisa daha empatik bir olumsuzlamayla yanıtlar: ‘Hayır.’ ve şişeyi talep eder (l. 14). Sessiz ve sakin bir şekilde manzaraya seyirci olan Sarah,  danışıklı bir biçimde Janis’e dudağını büker. 

Dionne,  Lisa’nın meselesi olsun ya da olmasın istekleri kabulleneceği, herkes tarafından alenen görülebilecek özel bir yer içinden etkileşimi kurma girişiminde bulunur  (Sacks, 1995a: 308). Dionne bu girişiminde başarısız olduğunda çarpıcı bir konu değiştirme başlatır: kişisel bir hakaret: ‘kokuyorsun. ’Her ne kadar Dionne’nin hamlesi konuyu kaydırsa da muhatap alınan kişiyi değişmez: Lisa’ya muhalefet eden hamlelerin örüntüsüne uygun düşer ve bu hamleler, Lisa’yı , Dionne’ye göre daha aşağı bir pozisyonda konumlandırır. Bazı değişim çeşitleri çocukların argümanlarındaki takip eden itirazlarda yapı içerisinde faydalı stratejilerdir (Goodwin and Goodwin, 1990:95–8). 

Dionne’nin sıradaki hamlesi muhatabını değiştirmek olur, sorgulama ‘tur’ unda (Sacks, 1995a: 292–5) sıradaki alıcıya (Lonnie) yönelir ve yemek kutusuna saldırır. Onu ‘tamam’ kelimesiyle diğer bir alıcıya yönelmek için kıskaç içine alır ‘Tamam. Öğle yemeğinde ne var?’ (l. 16). En son yiyecek isteğinde de gördüğümüz gibi, alıcıların mevcut olan çeşitli yanıtları vardır, ‘hayır’ demenin diğer yolu veya bilinen bir yüz jesti üzerinden ifade etmek. Burada, ancak, bir sonraki hamle Dionne tarafından gerçekleştirilen izinsiz hamleyi takip eder bu Dionne’nin davranışına belirgin bir yorumdur. Sarah eylemi, olumsuz bir kişi tanımlayıcı kullanarak, davetsiz sokulmanın bir çeşidi olarak kategorize eder – ve daha açık bir şekilde, baskının bir çeşidi olarak, ‘büyük zorba,’ onun durumunda ‘Dionne sen koskoca bir canavarsın’ (l. 18).

Suçlamalar muhatapları tarafından genellikle iyi seçilmiş bir inkâr veya bir çeşit karşıtlığa maruz kalırlar (Goodwin, 1990: 240–1). Ancak, bu şekildeki ithamla seslenilmesi yerine Dionne kendisi ve kızlar arasındaki örtülü karşılaştırmalar ve onları susturmak için zemini canlı tutarken radikal bir şekilde konu değiştirerek hitaba cevap verir. Kimliğini reklamlardaki bir oyuncu olarak işaretleyen şöyle bir soru sorar: ‘Beni gördünüz mü – geçen geceki süt reklamında?’ Diğer kızlardan hiçbiri oyuncu değilken (onlardan biri olmak istemelerine rağmen)  bu sorusu diğer genç kızların da onun durumuyla ilgilenmesine hizmet eder. Dionne’nin sorusuna verilen cevap olarak Sarah sessiz kalır ve bu yeni konuya dâhil olmayı reddeder. Birkaç hamleden sonra Sarah Dionne’nin hamlesine karşı üzerine basa basa kendi pozisyonunu doğrulayarak oldukça açık bir şekilde emrini söyler: kolunu uzatıp oyun grubunun alanından uzakta bir yeri işaret eder bir durumda  ‘Şimdi git!’ (l. 27). Diğer kızlar Sarah’nın bu cesurca hamlesini gülerek karşılarlar; Janis, Sarah’nın eylemini destekleyerek (piggybacking) (Goodwin and Goodwin, 1990:101–7) ‘GERİ DÖN GELDİĞİN-“ der ve Dionne’nin nereye gitmesi gerektiğini işaret eder (l. 31). Kızlar içinde oluşturulan tüm olası yönergeler arasında belki de en açık veya en ‘şiddetlenmiş’(Labov and Fanshel, 1977: 84) olanı, gidecek olan katılımcıya yönelik emirlerdir. Dionne,  Sarah’nın emreden hamlesine açık bir şekilde karşıt davranır, oldukça yalın bir hakaretle ll. 33–35’te cevaplar ‘KAPA ÇENENİ JANİS. Seninle konuşmayı sevmiyorum. Bana geçen sefer söylediğin şeyden sonra- dün- geçen hafta.” Bir sonraki hamlede Sarah ayağa kalkar, adeta bir engelmişçesine kollarıyla ona set çeker. (l. 41) Hareketi Lonnie tarafından taklit edilir ve cesurca yapılmış bu harekete dördüncü sınıf kızları güler. 

Daha yaşlı ve genç kızlar arasındaki güç ilişkileri, bu episodda müzakere edilmektedir. Dionne’nin alanlarına fiziki yayılımı ve kişisel hakaretlerine bir yanıt olarak daha genç olan kızlar birçok hamlede bulunurlar: kişiyi olumsuz tanımlayıcı ‘büyük zorba’ açık zorunluluklar ‘GERİ DÖN GELDİĞİN-’ ve ‘Şimdi git!’ hem de Dionne’nin nereye gideceğini işaret eden fiziki hareketler ve bedenini bir engel gibi kullanmak. Bu eylemler net bir şekilde gösteriyor ki genç kızlar Dionne’nin hareketlerini tahakküm eylemi olarak görmektedirler.

Dördüncü sınıf kız grubunda asimetrik ilişkilerin oluşturulması

Oyun sırasındaki konuşmalarıyla sosyal ilişkilerini ustalıkla kurarken çocuklar gruplarının sınırlarını belirginleştirir. Çocuklar yaşıtlarına eşit düzeyde davranmayarak çeşitli etkileşim kurma yöntemleri seçebilirler. Bir ‘takipçi’ etkileşimi açısından dışarıya kapalı olan grubun reddetme şekilleri oldukça belirgindir – belirli bir gruba ortak olma çabası açısından tarif edilen bir kişi gruba kabul edilmez. Oyunlar içeren bir dizi farklı aktivite boyunca, törensel hakaret alışverişi, ve öğle yemeği konuşmaları boyunca Angela adında bir kız inşa edildi, işçi sınıfından, fiziksel olarak Afrikalı Amerikan kızlar gibi gelişen, gruba göre sapkın ve marjinal. Angela’yla başlatılan törensel hakaret dizisi, kızlar kişisel hakaretlerle karşılık verir, onu fakir olarak tasvir etme, sosyal yardım alan, gelecekte er geç bir iş bulma konusunda beceriksiz, dişlerini düzleştirmesi için tel taktırmaya gücü yetmeyen, fazla kilolu, bitli ve arkadaşsız. 

Angela’nın durumu kızlar tarafından, kapalı bir grupta açıkça grubun tam bir üyesi olarak onaylanmamış birisi gibi yorumlandı hatta Angela’nın kendisi tarafından da. Devamında Angela gruptaki konumunu diğerlerine göre tanımlar kızlar onun açık bir kategorizasyonunu sunarlar ve sonra bu kategorizasyonu kabullenmesini talep ederler, Angela’dan ‘takipçi’ biri olduğuna dair genel bir teyit sağlarlar. Aşağıdaki konuşma, çocuklarla bir beysbol oyunundan çıkarıldıktan sonra Angela, Sarah, ve Aretha birlikte oturduktan sonra gerçekleşmiştir.

(2)

1 Angela:       Ben- Ben yani- siz kızlar yani-

2                     Ben kimseyi yargılamıyorum yani siz kızlar biliyorsunuz,

3                     benim sadece, yani, siz kızları takip ettiğimi. ((omuz kelimelerle eş zamanlı 

                        hareket eder))

4                     siz nereye gidersiniz, ama ııh,

                        [

5 Sarah:           Sen bir takipçi gibisin. Takip edersin. ((kol ve sol avuç içi Angela’ya doğru bükülmüş                           şekilde uzatılmış)) 

6                      Aslında- Angela takip eder.=

                                         [

7 Angela:                          Yani,

8 Sarah:            İşte bu.=değil mi?

9 Angela:         Bu yüzden yani- Evet. ((omuz silker))

                                [

10 Sarah:                 Öyle mi Angela? Kabul et. eh heh heh!

11 Angela:        Evet peki- her neyse.

                                         [

12 Sarah:                          KABUL ET ANGELA!

13 Sarah:           KABUL ET! ((kollar Angela’nın avcuna uzanır))

                          [

14 Angela:        TAMAM! ((Sarah’ya doğru eğilir))

15 Sarah:           Söyle. ‘Sen:: (.) B:en bi:r (.)’

                         ((ellerini her birine vuracakmış gibi yapar, 

                         sonra ellerini avuç içleri yukarıya çevrilmiş şekilde Angela’ya uzatır, sözcesini 

                         tamamlamasını ister gibi))

16 Angela:        BEN BİR TAKİPÇİ °kızım°! ((bedenini Sarah’a doğru sallar))

                                    (0.4)

17 Sarah:            eh heh!

Bu tartışmada (ll. 1–4) Angela ‘yargı’lanmadan grubun içine girmeyen ancak sadece diğer kızlar tarafından takip edilen biri gibi konumunu tarif eder. Sarah (ll. 5–6) sonradan sözcesiyle, Angela’nin guptaki statüsünü yeniden biçimlendirir: ‘Sen bir takipçi gibisin. Takip edersin’ . Angela’nın gruba dahil edilme teklifini kabul etmektense, Sarah (ll. 10, 12) hemen sonrasında Angela’dan konumunu herkese ilan etmesini söyler: ‘KABUL ET ANGELA!’ Angela ‘Evet’ (ll. 9 ve 11) ve ‘TAMAM!’ (l. 14), diyerek ona katılınca bu yeterli bulunmadı. Sarah sonrasında Angela’nın tekrar etmesini gerektirecek açık bir pencere sağlar (l. 15), ona sormadan ritmik bir şekilde yürütülür ve sorulur ‘Söyle. ‘Sen:: (.) B:en bi:r (.)’. Bu aşağılama ritüelinde, Angela’nın marjinal kimliğinden farklı bir rol almasına izin verilmez; olduğu yeri kabul etmesi söylenir ‘BEN BİR TAKİPÇİ °kızım°!’ (l.16) ve Sarah,  bir köpeği ödüllendirmek için kullanılan bir tonlama biçimini kullanarak ifade ettiği “Aferin kızıma!” sözcesi ile kendisini Angela’nın performansını değerlendirme konumuna yerleştirir (1.17).

Angela’nın marjinal bir pozisyonda olduğu beysbol, basketbol ve ip atlama oyunlarında olduğu gibi oldukça net. Oyunun kimin arkadaşlık dairesinin içinde veya dışında olduğunu tanımlamak için her seferi fırsatlar sunar bir sonraki dizi dördüncü sınıf kız ve erkelerin arasındaki bir ip atlama yarışında meydana gelir. Angela bir ay boyunca kızların v erkeklerin grubunda oynadı ve usta bir atlayıcı olarak bilindi. Aslında, bir defasında erkeklerle atladığı zaman haykırdılar ‘Bu şimdiye kadarkilerin en iyisiydi’ Aşağıdaki 3. örnekte Angela birkaç dakika önce kızlar ve erkeler arasında bir yarışma teklifi sundu. Ancak, açık bir şekilde herhangi bir grubun parçası olmayacağını anlattı. 

(3)

1 Ron:               Kimler takımda.

                          Sen, sen, sen ((işaretler))

2 Aretha:            Emi ve Lonnie.

3 Lisa:                O YOK. ((Angela’ya atfen))

4 Ron:                Biliyorum. O zaman çıkar onu buradan.

5 Lisa:                Angela çık. Sen burada yoksun.

6 Angela:           Evet varım.

7 Lisa:                Hayır sen yoksun!

8 Angela:           Eğer- eğer sizler burada olabiliyorsanız ben de olabilirim.

9 Lisa:                Hayır sen yoksun.

10 Angela:         O zaman ipi bırakmıyorum.

11 Malcolm:       Bak. Burada da atlama ipi var!

12 Lisa:              O zaman seni şikayet ederiz.

13 Angela:          Edin!

Burada hem kızlar (ll. 2, 3, 5, 7) hem de erkekler Angela’yı oyunlarından açıkça dışlarlar. Ona yönelik mümkün olan en açık (Brown and Levinson, 1978) emir çeşitlerini orta koyarlar-direkt emirler Angela’nın grubu terk etmesi içindir: ‘O zaman çıkar onu buradan.’ (l. 4); ‘Angela çık.’ (l. 5). Açıkça onun dahil olmadığını ifade ederler: ‘Sen burada yoksun (l. 5). Angela, ne var ki, grubu terk etmez. Anlaşmazlıklardan önceki gecikmeler aracılığıyla ve ya karşıtlığı yumuşatacak özsözlerden yararlanarak anlaşmaya dayalı bir tercih ortaya koymak yerine, nazik yetişkin konuşmalarında olduğu gibi, burada çocuklar açık bir şekilde zıtlık ortaya koyar, önceki sıra alışlarla da yakından bağlı olarak, birkaç sıra alış boyunca direnirler. İşçi sınıfına mensup Afrikalı-Amerikalı (Goodwin, 1990) ve Latin (Goodwin, 1998) çocuklarınınkine benzer stratejiler kullanırlar. Kutupluluk işaretleri aracılığıyla (Halliday and Hasan, 1976: 178), beraberinde getirdiği strese (Ladd, 1980: 78) ‘yer değiştirmelerde’ veya ‘benzer fonksiyona sahip bir başka itemi cümleye tekrar yerleştirme’ (Halliday and Hasan, 1976: 146), onu dışlayanlara karşı çıkarak cevap verir. Reddedişini içeren sıra-alışını, karşı çıkışını vurgulayacak bir biçimde şekillendirir ve pozisyonları bir kutupluluk işaretleridir (Halliday and Hasan, 1976: 178) ya da sıra alışının başındaki karşıtlık girişimidir ‘Evet varım’ dahil olmadığını savunan bir önceki söylem parçasının aksine işaretler (1. 6). ‘Ben’i üzerine basıp söyleyerek karşıtlığını daha fazla vurgular, karşı çıkış söyleminin bir parçasıyla bir yer değiştirme sağlar: ‘Sen burada yoksun’ (l. 5). Cevap olarak Lisa benzer stratejiler kullanarak karşı sıra alışı gerekleştirir; Angela’nın sıra alışını açıkça çürütür, ‘varım’ yerine ‘Sen yoksun’ cümlesini ve ‘Evet’ yerine ‘Hayır’ kelimesiyle yer değiştirir ve ‘Hayır’ ile ‘yok’u baskılayarak söyler. Sonraki reddedişinde Angela bir açıklama ortaya koyar: ‘Eğer- eğer sizler burada olabiliyorsanız ben de olabilirim’ (l. 8) ve ‘O zaman ipi  bırakmıyorum’ (l. 10). Angela’yı kurtarmak için hamle döngüsü ve karşı hamle başarısız olduğunda, Lisa münakaşının dozunu, Angela’yı oyun alanındaki görevlilere şikayet edeceğini söyleyerek arttırır: ‘O zaman seni şikayet ederiz.’ ‘Edin!’ yanıtı, bu hareket, ancak, Angela’ya yapılan tehditlerin etkisiz olduğunu gösterir, gitmeyi reddedip tehditlerini gerçekten yapmaları konusunda meydan okuyarak. 

(4)

Ruth:       Merhaba Angela! Güle güle Angela! ((Avuç içi Angela’ya doğru sağ elini kaldırır))

Lisa:        Kışt kışt::!

    ((Angela yürüyüp gider))

Goffman (1971: 62) bir törenin üstünkörü gelenekselleştirilmiş bazı nihai değer objelerine karşı saygı ve ilgisini gösteren bir eylem olduğunu öne sürer. Selamlaşma ve vedalar ortak faaliyet sağanağı etrafındaki geleneksel desteklerdir (1971: 79). 4. örnekte Angela öğle yemeği yemek için oturan bir grup kızın yanına yaklaşır, Ruth geleneksel bir el kaldırma hareketiyle ‘Merhaba Angela!’ diyerek selamını sunar. Bunu hemen ardından konuşmaya izin vermeyen bir vedalaşma takip eder –‘Güle güle Angela!’ – selamlaşma ve vedalaşma ritüelleri burada temel toplumsallık türleri üzerinden  bir destek aktivitesini veya gruba yaklaştığında varlığını teyit etmeyi amaçlamaz; daha ziyade onu dışlarlar. Bir sonraki söylem Ruth’un eylemlerinin üzerindedir: ‘Kışt kışt::!’ Bu, üstün konumdaki kişilerin daha küçük çocuklara, evcil hayvanlara ve kurtulmak istenilen zararlı kişilere karşı saygı göstermek için kullan hareketleri andıran bir eylemdir. Angela davranışı küçümseyici bulur ve uzaklaşır. 2-4 numaralı örneklerde, bir konuşma eyleminin dağılımı karşısında, karşıtlığı hafifletmek yerine baskınlaştırma üzerinden Angela’yı gruplarının marjinal bir üyesi olarak inşa ederler. Gerçekten de, kadın konuşmaları gibi kibar yetişkinin köşe taşı olduğu öne sürüldüğünün aksine çocukların sosyal organizasyonunda sosyal organizasyon çeşitlerini buluruz. 

Sonuç

Çoğu güç asimetrisi çalışması erkek ya da karışık cinsiyetten grupların etkileşimlerine odaklanmış durumdadır, bu makalede kız grupları açısından baskınlık türlerini inceledim. Genişletilmiş argümanlar, 1. ve 3. örneklerde olduğu gibi, kızların egemenlik girişimlerinde bir anlaşmadan ziyade nasıl pazarlık yaptıklarını gösterirler. Büyük kızın dördüncü sınıftaki kızların öğle arasını istila etmesi (örnek 1) ve aynı dördüncü sınıf kızlarının takipçi bir kızı dışlama ve ona kabadayılık yapma girişimlerini gösteren (2. ve 4. örnekler)  örneklerde, kadınlarla özdeşleştirilen işbirlikçi ve nazik davranışların esamesi okunmaz. 2. örnekte aşağılama ritüeli performansı gözlenir, Angela dördüncü sınıf topluluğu tarafından herkesçe lekelenmiş kimliği kabullenmeye mecbur bırakılır – onun ‘takipçi’ olma statüsü. 3. örnekte ona oyunu terk etmesi söylendiğinde kendini ortaya koyar, kızların ona yönelttiği açık emirlere ve tehditlere direnir ancak, 4. örnekte kızların Angela’yı dışlama ritüelinin, onun gruptan ayrılmasına yol açısını görürüz. Yönergeleri kullanmanın olası yollarının repertuarından nezaket yerine ‘kabalık’ (Beebe, 1997) indeksindeki formlardan güç seçimi pazarlığı yapıyorlar. Kaba eylemler, karşılık olarak yaptıkları hamlelerinde kabahatli olan olarak hedef alınacak katılımcılara yöneltilir  yalnızca konuşmalarla değil aynı zamanda, meydanı terk etmek gibi,  sözel olmayan eylemler üzerinden de yöneltilir.

Orta sınıfa mensup beyaz erkek kimliğiyle ilgili son çalışmalar (Edley and Wetherell, 1995)  ve ‘alt-kültür gençliğinin dili’  (Widdicombe and Woffitt, 1995), yazıya dökülmüş konuşma çalışmaları büyük ölçüde mülakat verilerine dayalı olarak yapılır, araştırmacı ve araştırma konusu arasındaki etkileşim çalışılır. Benim kullandığım yöntemde bunun yerine, katılımcıların süregelen etkileşimin ortasında birbirlerinin kimliklerini nasıl oluşturdukları incelenir. Sacks’ın da (1995a: 27) öne sürdüğü gibi ‘ sıkıntı muhbirleri kullanmalarıdır [etkileşime dayalı etnografya]; bu şudur ki konularının sorularını soruyorlar’. Bu, üyelerin kullandığı kategorileri çalışıyor oldukları anlamına gelir, emin olmak için, bu konunun dışında kullandıkları eylemlerde onları bulmaya çalışarak kategorilerini incelemiyorlar (vurgu bana ait). Başka bir yerde öne sürdüğüm gibi (Goodwin, 1997: 112), raporları tanımladıkları eylemlerin örnekleri olarak kabul etmekten ziyade, sosyal bilim araştırmacılarının kendilerini rapor etme sürecini bir konuşma faaliyeti olarak incelemeleri gerekir. Moerman (1988) gibi ben de etnografik alanın sahneye dahil edilmesi, birinin etnografın konuşmaya müdahalesi olmaksızın  katılımcıların etkileşimlerinde neler olduğunu gözlemlemesi, her gün insanların yaşamlarındaki olayların nasıl ilerlediğini görmemiz için en iyi şekilde görebilmemiz için izin verir. 

Bu makalede bir grup kızın karşılıklı etkileşimlerde konuşmaları nasıl inşa ettiklerini alıcı ve üreticilerin eşitsizlik ilişkileri olarak inceledim. Sacks’ın (1984: 22) sosyal organizasyonu kurmada, kültürün açıklayıcı kategorilerine güvenmek yerine sıradan pratiklere odaklanma çağrısına uygun şekilde (Moerman and Sacks, 1971: 3), bitişiklik çifti dizilimlerine baktım (Schegloff and Sacks, 1973), bir dizi konuşma faaliyeti içinde muhalif hamlelerin her bir sıra-alış içinde karşılıklı müzakere edilişini inceledim. Verilerim, anlaşmaya varmaya yönelik bir tercihten ziyade anlaşmazlığa dayalı bir tercihin ve karşıtlığın sürdürülmesine dayalı bir yönelimin olduğunu gösterdi. Eleştirel söylem analizinin ilgi alanını oluşturan iktidar ve tahakkümün daha kapsamlı örüntüleri benim verilerimde de incelenebilir; iktidar ve tahakküm aynı zamanda katılımcılar içinde etkileşimlerinde ilgilendikleri unsurlar olmuştur ki bu katılımcıların bu unsurlara karşı nasıl tepki verdiklerine bakıldığında açıkça görülmektedir. Analizime etnografik gözlemleri de ekleyerek, etkileşim geçmişindeki belirli etkileşimleri, kız gruplarındaki sosyal süreçler bağlamında konumlandırabildim. 

Flax (1990) kadınları tamamen masum, maruz kalan varlıklar olarak görmememiz konusunda uyarıda bulunmuştur; böyle bir bakış açısı diğerleri üzerinde güç uygulayan herhangi bir kadını görmemizi engeller. Farklı bağlamlardaki çatışmaları incelemek, entnografın sosyal düzenin iktidar ilişkileri ile hem nasıl kısıtlandığını hem de nasıl direnişlere sebep olduğunu tespit edebilmesini sağlar. Konuşma analizi, insanların toplumsal düzen çeşitlerini nasıl inşa ettiklerini belgelemek adına etkileşimlerin ardışık ortak üretimi ve emretme ile yakın ilgili olarak sıra alışlar faydalı malzemeler ortaya çıkarır. 

Baskının kadın/erkek etki alanı içinde, sadece etkileşimlerde meydana geldiğini varsaymak ve dışlanma etkileşimlerindeki kadının karanlık yüzü hakkında sessiz kalmak yerine, araştırmacıların, kadınların üretme kapasitesine sahip olduğu davranışların tamamını incelemeleri gerekir. Özellikle, çocukların birer mikro-saldırganlık eylemlerine maruz kalmadığı, zorbalık ya da akran mağduriyetinin yaşanmadığı bir çevre yaratmak istiyorsak, onları yok saymak yerine,  çocukların sıradan akran faaliyetleri sırasında neler olup bittiğini tanımak zorundayız; sonra çocukların oyun kültüründe alay edilen renkler yerine hoşgörü ortamlarını teşvik yollarını yaratıcı bir şekilde düşünebiliriz. 

NOTES

1. Toplumsal cinsiyet ilişkileri konusundaki bozukluk, baskınlık ve farklılık yaklaşımları arasındaki ayrımlar için bakınız Cameron (1998) ve  Bucholtz (1999).

2. Tahakküme dayaı ilişkilerle ilgilenen araştırmacılar, bozukluk ya da farklılık yaklaşımlarında sıkça görülen özcü açıklamalardan uzak dururlar,  Stokoe (2000: 554), erkek ve kadın pratiklerine ilişkin iki kutuplu yaklaşımların içine, “inşacı bir duruşu, kültürel (özcü) feminizmle birleştirerek” basit bir şekilde sızabileceklerini belirtmektedir. 

3. O’Barr and Atkins’in (1980), Amerika’nın mahkeme salonlarındaki dil kullanımlarını inceledikleri çalışmada kadınların, konuşmalarındaki farklı özelliklerin (lafı dolandırmalar, nezaket içeren ifadeler, onaylatma soruları, içi boş sıfatlar, empatik bir ifadedeki yani ve çok kelimelerinin tonlamayla vurgulanması gibi). 

KAYNAKÇA

Barnes, M.K. and Vangelisti, A.L. (1995) ‘Speaking in a Double-Voice: Role-Making as

Influence in Preschoolers’ Fantasy Play Situations’, Research on Language and Social

Interaction 28: 351–89.

Beebe, L.M. (1997) ‘Rude Awakenings: Ways of Responding to Rudeness’, Pragmatics and Language Learning 8: 1–35.

Bergvall, V.L., Bing, J.M. and Freed, A.F. (eds) (1996) Rethinking Language and Gender

Research: Theory and Practice. London: Longman.

Bjorkqvist, K., Lagerspertz, K. and Kaukainen, M.J. (1992) ‘Do Girls Manipulate and Boys Fight? Developmental Trends in Regard to Direct and Indirect Aggression’, Aggressive

Behavior 18: 117–27.

Brown, P. and Levinson, S.C. (1978) ‘Universals of Language Usage: Politeness

Phenomena’, in E.N. Goody (ed.) Questions and Politeness Strategies in Social Interaction,pp. 56–310. Cambridge: Cambridge University Press.

Bucholtz, M. (1999) ‘Why Be Normal?: Language and Identity Practices in a Community

of Nerd Girls’, Language in Society 28: 203–23.

Cameron, D. (1998) ‘Why Is Language a Feminist Issue?’, in D. Cameron (ed.) The Feminist Critique of Language, pp. 1–20. New York: Routledge. 

Coates, J. (1994) ‘The Language of the Professions: Discourse and Career’, in J. Evetts (ed.) Women and Career: Themes and Issues in Advanced Industrial Societies, pp. 72–86. London:Longman.

Coates, J. (1997) ‘Women’s Friendships, Women’s Talk’, in R. Wodak (ed.) Gender and

Discourse, pp. 245–62. London: Sage.

Crick, N. and Grotpeter, J.K. (1995) ‘Relational Aggression, Gender, and Social-

Psychological Adjustment’, Child Development 66: 710–22.

Davis, K. (1988) ‘Paternalism Under the Microscope’, in A.D. Todd and S. Fisher (eds)

Gender and Discourse: The Power of Talk, pp. 19–54. Norwood, NJ: Ablex.

de Francisco, V. (1998) ‘The Sounds of Silence: How Men Silence Women in Marital

Relations’, in J. Coates (ed.) Language and Gender, pp. 176–84. Malden, MA: Blackwell.

Edley, N. and Wetherell, M. (1995) Men in Perspective: Practice, Power and Identity. Hemel Hempstead: Prentice-Hall/Harvester Wheatsheaf.

Ervin-Tripp, S. (1976) ‘ “Is Sybil There?”: The Structure of Some American English

Directives’, Language in Society 5: 25–67.

Fishman, P. (1978) ‘Interaction: The Work Women Do’, Social Problems 25: 397–406.

Flax, J. (1990) Thinking Fragments: Psychoanalysis, Feminism, and Postmodernism in the Contemporary West. Berkeley: University of California Press.

Freed, A.F. (1995) ‘Language and Gender: Review Essay’, in W. Grabe (ed.) Annual Review of Applied Linguistics. Cambridge: Cambridge University Press.

Goffman, E. (1967) Interaction Ritual: Essays in Face to Face Behavior. Garden City, NY: Doubleday. 728 Discourse & Society 13(6)

Goffman, E. (1971) Relations in Public: Microstudies of the Public Order. New York: Harper and Row.

Goodwin, C. and Goodwin, M.H. (1990) ‘Interstitial Argument’, in A. Grimshaw (ed.)Conflict Talk, pp. 85–117. Cambridge: Cambridge University Press.

Goodwin, M.H. (1988) ‘Cooperation and Competition Across Girls’ Play Activities’, in S. Fisher and A. Todd (eds) Gender and Discourse: The Power of Talk, pp. 55–94. NorwoodNJ: Ablex.

Goodwin, M.H. (1990) He-Said-She-Said: Talk as Social Organization among Black Children. Bloomington: Indiana University Press.

Goodwin, M.H. (1997) ‘Toward Families of Stories in Context’, Journal of Narrative and Life History 7: 107–12.

Goodwin, M.H. (1998) ‘Games of Stance: Conflict and Footing in Hopscotch’, in S.M.

Hyole and C. Templer Adger (eds) Kids’ Talk: Strategic Language Use in Later Childhood, pp.23–46. New York: Oxford University Press.

Goodwin, M.H. (2001) ‘Organizing Participation in Cross-Sex Jump Rope: SituatingGender Differences within Longitudinal Studies of Activities’, Research on Language andSocial Interaction. Special issue: Gender Construction in Children’s Interactions: A CulturalPerspective 34(1): 75–106.

Goodwin, M.H. and Goodwin, C. (2000) ‘Emotion within Situated Activity’, in N. Budwig, I.C. Uzgiris and J.V. Wertsch (eds) Communication: An Arena of Development, pp. 33–54. Stamford CT: Ablex.

Halliday, M.A.K. and Hasan, R. (1976) Cohesion in English. London: Longman.

Holmes, J. (1995) Women, Men, and Politeness. London: Longman.

Hopper, R. and LeBaron, C. (1998) ‘How Gender Creeps into Talk’, Research on Languag and Social Interaction 31(1): 59–74. 

Juvonen, J., Nishina, A. and Graham, S. (2001) ‘Self-views versus Peer Perceptions of VictimStatus among Early Adolescents’, in J. Juvonen and S. Graham (eds) Peer Harassment in School: The Plight of the Vulnerable and Victimized, pp. 105–24. New York: Guildford Press.

Kitzinger, C. (2000) ‘Doing Feminist Conversation Analysis’, Feminism and Psychology 10(2): 163–93.

Kyratzis, A. (2002) ‘Constituting the Emotions: A Longitudinal Study of Emotion Talk in a Preschool Friendship Group of Boys’, in B. Baron (ed.) Gender in Interaction, pp. 51–74.

Amsterdam: Benjamins.

Labov, W. and Fanshel, D. (1977) Therapeutic Discourse: Psychotherapy as Conversation. New York: Academic Press.

Ladd, D.R.J. (1980) The Structure of Intonational Meaning: Evidence from English. Bloomington: Indiana University Press.

Maltz, D.N. and Borker, R.A. (1982) ‘A Cultural Approach to Male–Female

Miscommunication’, in J.J. Gumperz (ed.) Communication, Language and Social Identity,

pp. 196–216. Cambridge: Cambridge University Press.

McHoul, A. (1998) ‘Discourse’, in J.L. Mey (ed.) Concise Encyclopedia of Pragmatics, pp. 225–36. New York: Elsevier.

Moerman, M. (1988) Talking Culture: Ethnography and Conversation Analysis. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.

Moerman, M. and Sacks, H. (1971) On Understanding in Conversation. Paper presented at the 70th Annual Meeting of the American Anthropological Association, New York City,  20 November.

Mulac, A., Bradac, J.J. and Gilbbons, P. (2001) ‘Empirical Support for the Gender-as-Culture Hypothesis: An Intercultural Analysis of Male/Female Language Differences’,Human Communication Research 27(1): 121–52.

O’Barr, W. and Atkins, S. (1980) ‘ “Women’s Language” or “Powerless Language”?’, in S. McConnell-Ginet, R. Borker and N. Furman (eds) Women and Language in Literature and

  Society, pp. 93–110. New York: Praeger.

Ochs, E. (1992) ‘Indexing Gender’, in A. Duranti and C. Goodwin (eds) Rethinking Context, pp. 335–58. Cambridge: Cambridge University Press.

Pomerantz, A. (1984) ‘Agreeing and Disagreeing with Assessments: Some Features ofPreferred/Dispreferred Turn Shapes’, in J.M. Atkinson and J. Heritage (eds) Structures of

Social Action: Studies in Conversation Analysis, pp. 57–101. Cambridge: CambridgeUniversity Press.

Sacks, H. (1984) ‘Notes on Methodology’, in J.M. Atkinson and J. Heritage (eds) Structures of Social Action, pp. 21–7. Cambridge: Cambridge University Press. (Edited by Gail

Jefferson from various unpublished lectures.)

Sacks, H. (1987/1973) ‘On the Preferences for Agreement and Contiguity in Sequences in

Conversation’, in G. Button and J.R.E. Lee (eds) Talk and Social Organisation, pp. 54–69.

Clevedon: Multilingual Matters.

Sacks, H. (1995a) Lectures on Conversation I. Cambridge, MA: Blackwell.

Sacks, H. (1995b) Lectures on Conversation II. Cambridge, MA: Blackwell.

Sacks, H., Schegloff, E.A. and Jefferson, G. (1974) ‘A Simplest Systematics for theOrganization of Turn-Taking for Conversation’, Language 50: 696–735.

Schegloff, E. (1997) ‘Whose Text? Whose Context?’, Discourse and Society 8(2): 165–87.

Schegloff, E.A. (1972) ‘Notes on a Conversational Practice: Formulating Place’, in D.Sudnow (ed.) Studies in Social Interaction, pp. 75–119. New York: Free Press.

Schegloff, E.A. and Sacks, H. (1973) ‘Opening Up Closings’, Semiotica 8: 289–327.

Silverman, D. (1998) Harvey Sacks: Social Science and Conversation Analysis. New York: Oxford University Press.

Stokoe, E.H. (2000) ‘Toward a Conversation Analytic Approach to Gender and Discourse’,Feminism and Psychology 10(4): 552–63.

Tannen, D. (1998) ‘Talk in the Intimate Relationship: His and Hers’, in J. Coates (ed.)Language and Gender: A Reader, pp. 435–45. Malden, MA: Blackwell.

West, C. (1979) ‘Against Our Will: Male Interruptions of Females in Cross-SexConversation’, Annals of the New York Academy of Sciences 327: 81–97.

Widdicombe, S. and Woffitt, R. (1995) The Language of Youth Subcultures: Social Identity in Action. London: Harvester Wheatsheaf.

MARJORIE HARNESS GOODWIN UCLA’da dil antropolojisi profesörüdür. Çalışması genç kızların sosyal dünyalarındaki belirli vurgularla yüz-yüze etkileşimlerde konuşmaların sosyal organizasyonu nasıl inşa ettiğini araştırır. Monografisi He-Said-She-Said: Talk as Social Organization among Black Children Afrikalı Amerikan çocuklarının cinsiyete dayalı dil pratikleriyle ilgili bir çalışmadır. Son zamanlarda çocukların tonlama, jest ve vücut konumlandırma ve aynı zamanda konuşmalarını içeren çeşitli semiyotik kaynaklar aracılığıyla farklı yaş, cinsiyet, sınıf ve etnik grup karşısında doğal oyunlarını nasıl organize ve tasvir ettiklerine odaklanmıştır. Adres: Department of Anthropology, UCLA, 341 Haines Hall, Box 951553, 408 Hilgard Ave., Los Angeles, CA 90095-1553, USA. [email: mgoodwin@anthro.ucla.edu]